Vanaf 1 juli is ongerichte reclame via tv, billboards en radio voor gokbedrijven verboden. Vanaf 1 juli 2024 zal ook het sponsoren van tv-programma’s (zoals Vandaag Inside) niet meer mogen en een jaar later stopt ook het sponsoren van sportclubs hoewel die data misschien wel wat gaan schuiven. Is dat een goed idee?
Het verbod op de reclame volgt anderhalf jaar na het toestaan van gokbedrijven op de Nederlandse markt. Die beslissing zorgde voor een enorme hausse aan tv-reclames omdat in een startende markt de beginfase cruciaal is voor het opbouwen van bekendheid en merkvoorkeur. Het argument van Minister Franc Weerwind die erover gaat is dat hij kwetsbare jongeren tot 24 jaar wil beschermen tegen het rooskleurige gezellige beeld dat de industrie schept.
Wat zijn de argumenten van de voor- en tegenstanders?
Voorstanders
Voorstanders zullen Weerwind een pluim geven voor het pro-actieve beleid, maar het gaat natuurlijk om de feiten: vergroten reclames de kans op verslaving aan gokken? Daarnaar deed het Trimbos Instituut onderzoek door de literatuur te checken en experts te spreken. Er werden drie conclusies getrokken over de effecten van reclame op de gokgedrag:
1. Gokreclame kan leiden tot gokgedrag, zeker in een onvolwassen markt. ,,Gokreclame heeft op zichzelf zeer waarschijnlijk een klein direct effect op gedrag, omdat er talloze andere omgevings- en persoonlijke factoren zijn die gokgedrag kunnen beïnvloeden. Echter, de mate waarin gokreclame effect heeft op gokgedrag is ook afhankelijk van of het gaat om een volwassen of onvolwassen markt. Een toename in gokreclame kan interesse wekken voor gokken als activiteit, wat in een onvolwassen markt tot meer gokgedrag kan leiden.’’
2. Gokreclame kan leiden tot de acceptatie van gokken. ,,Gokreclame draagt bij aan de sociale acceptatie van gokken. Hoewel blootstelling aan meer gokreclame kan leiden tot meer intentie om te gaan gokken en een meer positieve houding tegenover gokken, is het niet waarschijnlijk dat dit direct ook zorgt voor meer problematisch gokgedrag in de algemene populatie. Gokreclame draagt echter wel bij aan de normalisatie en sociale acceptatie van gokgedrag. Dit zorgt ervoor dat gokken meer geaccepteerd wordt als vrijetijdsbesteding en daardoor kan gokgedrag toenemen. In gokreclame wordt bewust de nadruk gelegd op plezier en vrijetijdsbesteding. De indruk wordt gewekt dat gokken een risicoloze activiteit is. Tevens presenteert gokreclame soms de illusie dat je ‘beter’ kan worden in gokken en zo jouw winstkansen kan vergroten.’’
3. Gokreclame kan extra riskant zijn voor bestaande probleemgokkers en jongeren. ,,Voor kwetsbare groepen, zoals probleemgokkers of jongeren, lijken de potentiële negatieve effecten van gokreclame groter te zijn dan voor de algemene populatie. Gokreclame kan problematisch gokgedrag in stand te houden. Problematische gokkers zien gokreclame sneller dan andere mensen en zijn receptiever voor de boodschap. Daarnaast kan voor probleemgokkers gokreclame werken als trigger om weer te gaan gokken(…). Jongeren vinden het ook lastiger de risico’s van gokken reëel in te schatten. Ze zijn ook vatbaarder voor de positieve houding tegenover gokken en de misleidende inhoud die in gokreclame naar voren worden gebracht.’’
Je zou op basis van het bovenstaande dus kunnen zeggen: goed dat de Minister alle instrumenten die hij heeft inzet om dat gevoel voor goedkeuring op jonge leeftijd te voorkomen.
Tegenstanders
Tegenstanders van een verbod op reclame zullen wijzen op het inconsequente beleid van de overheid. Eerst sta je bedrijven toe om gokspellen aan te bieden omdat je vindt dat de vrij markt dat moet regelen, maar je perkt vervolgens die vrijheid om te ondernemen in door reclame niet toe te staan. Bovendien zullen tegenstanders vragen om de onderzoeken die keihard aantonen dat reclames tot gevolg hebben dat verslaving ontstaat. Natuurlijk zijn er effecten van gokreclames, maar in hun ogen zijn de gevolgen van andere factoren (zoals geldgebrek of gevoeligheid voor verslaving) net zo groot. Ze zullen erop wijzen dat het leven nu eenmaal gevaren met zich meebrengt en dat de overheid niet alle problemen kan voorkomen. Ook zullen ze signaleren dat een monopolie voor de overheid op gokken geen goede zaak is. Dat overheidsbedrijven zoals Holland Casino er wel miljoenen tegenaan gooien om mensen naar het casino te lokken in een markt waar die consument geen enkele keuze heeft.
Zelf kiezen
Dat zijn zo’n beetje de argumenten die er zijn om de Minister een duim omhoog of een duim omlaag te geven. Keihard onderzoek dat zo’n reclameverbod gaat helpen is er niet, maar natuurlijk heeft reclame vaak effect. Straks zullen gokbedrijven influencers inzetten en komt er op social media gokreclame voorbij om de jeugd op TikTok en Instagram te beïnvloeden. Het komt allemaal neer op de bijna filosofische vraag: vind je het de taak van de overheid om de mogelijke gevolgen van gokreclames te voorkomen? Ben je zo liberaal dat je zegt: de overheid moet zich nergens mee bemoeien en bedrijven regelen het zelf wel? En als je dat dan vindt, heb je er vertrouwen in dat die bedrijven verantwoorde keuzes maken en zichzelf een beetje kunnen reguleren?
