Na een op het oog mislukte transferzomer, hele rits aan gelijke spelen en het ontslag van hoofdcoach Alfred Schreuder, was er geen ontkomen aan. De algemeen directeur van Ajax, Edwin van der Sar, moest tekst en uitleg geven over wat er nu allemaal gebeurd was, en waarom. Ajax koos ervoor om bij Rondo te gaan zitten. Een programma van de hoofdsponsor Ziggo. Niet geheel zonder toeval, vermoeden wij bij FC Mediacircus. Hoe hij het deed? Twitter was lovend, en dat is wel eens anders geweest. Wij van FC Mediacircus vinden ook dat hij het behoorlijk deed, toch vielen er een aantal opmerkelijke zaken te noteren. Een analyse.
De mediakeuze
Allereerst de mediakeuze. Van der Sar schoof aan bij het vriendelijke Rondo van de hoofdsponsor Ziggo. Al bij de aankondiging hadden Bas en ik het erover in onze appgroep. Veilige en niet al te dappere keuze. Nu zijn wij ook niet per se voor de publieke tucht, maar we hoopten toch een beetje op een scherpe Marco van Basten, de enige waarvan we enige onverwachte scherpte verwachtten. Een heel moedige keuze is dit natuurlijk niet. De criticasters van de Telegraaf, AD en VI krijg je zo natuurlijk niet mee. Die zullen niet gedacht hebben dat er fatsoenlijk doorgevraagd is.
Tegen wie praat je eigenlijk?
Maar laten we ten aanzien van de mediakeuze ook mild zijn voor van der Sar. Een vaak uitgesproken klacht over van der Sar is: ‘Is dat nou een directeur van een beursgenoteerd bedrijf?’. Dat is om twee redenen een tamelijk vals verwijt. Ten eerste valt dat met het beursgenoteerde wel mee. Het overgrote gedeelte van de aandelen van Ajax zijn helemaal niet op de beurs. De vereniging AFC Ajax heeft 73% van de aandelen in het bezit. Maar belangrijk. Bij Ajax werken er ruim 300 mensen. Daarmee ontspringt Ajax nét het predicaat MKB. Qua omzet en dynamiek is dat overigens wél een ander verhaal. Een ander argument is, dat in de voetballerij de functie van de CEO heel anders weegt dan in het bedrijfsleven. Bij een voetbalclub is het uithangbord van de club de coach. En die coach wordt vervolgens intern gedekt door de Technisch Directeur. Afhankelijk van statutaire inrichting is dan vervolgens de Algemeen Directeur zijn baas, of de RVC is dat. Bij Ajax is het laatste het geval. En daar heeft van der Sar een probleem waar hij slechts gedeeltelijk voor verantwoordelijk is. Van der Sar is hoofdverantwoordelijk geweest voor het aanstellen van de coach Alfred Schreuder. Hij is formeel niet verantwoordelijk voor het feit dat er geen technische man in de RVC zit en dat er al een jaar onduidelijkheid is over de functie van technisch directeur. Daar heeft de publieke opinie maling aan, maar we hechten er bij FC Mediacircus toch even belang aan om te omschrijven hoe de verantwoordelijkheden liggen.
De positie van Edwin van der Sar staat, publiek, ter discussie. Hij weet dus ook dat hij tijdens een mediaoptreden bekeken zal worden. Hij zal bekeken worden door zijn baas: de RVC, door al zijn medewerkers, over hoe hij met het dossier veiligheid op de werkvloer omgaat (Overmars), door supporters en door journalisten. Als je dat allemaal in ogenschouw neemt, dan is de keuze voor huiszender Ziggo niet zo’n rare. Van der Sar weet van zichzelf – gaf dat ook min of meer toe- dat hij geen natuurtalent is. Dan is het zaak dat je je goed voorbereid en dat je de zaken simpel houdt.
Als Sneijder echt serieus was, had ie maar aan de directietafel moeten komen zitten, niet drie namen droppen tijdens een oefenwedstrijdje.
Edwin van der Sar.
Dan nu het interview zelf:
Relatief ontspannen begin
Omdat ik van der Sar ook vooral op inhoud wilde beoordelen luisterde ik, toen ik voor het eerst het interview consumeerde, het interview via Spotify. Toen ervoer ik een tamelijk ontspannen begin. Op beeld, is dat iets anders. Op televisie zag je een relatief gespannen man, die op zoek was naar een prettige houding voor zijn handen. Vind ik niet zo erg, is menselijk. Het begin van de uitzending was relaxed. Wytze vroeg naar de knie van Gullit en Van der Sar kon daar prettig op inhaken over de vervanging van zijn heup. Het is toch wat met die fysieke gesteldheid van de voetballers. Je merkte meteen: voetballers onder elkaar. Prettig, voelde vertrouwd. Een onbedoelde maar veelzeggende verspreking: van der Sar zei welkom tegen presentator Wytze van der Goot. Thuiswedstrijd bij de sponsor. Lekker.
Goed voorbereid, rake punten, zelfkritisch
Je zou haast zeggen dat de uitzending bij Rondo wederzijds afgesproken was. Ik geloof dat niet. Ik ga ervan uit dat van der Sar goed voorbereid was, en precies wist welke vragen op hem afkwamen. De meeste vragen wist hij goed en vrij menselijk te pareren. Waarom Schreuder gelijk na de wedstrijd ontslagen was? ‘We vonden het niet nodig om hem naar de pers te sturen en vragen te laten krijgen: ‘Denk je dat je er morgen nog zit?’ ‘Had je Schreuder in de winterstop niet moeten ontslaan? ‘. Dit is best een lastige vraag. Ten eerste nemen gedane zaken geen keer, aan de andere kant weet van der Sar ook donders goed dat de schade voor Ajax dan beperkter zou zijn geweest en dat supporters ervan balen dat het ontslag niet eerder plaatsvond. Tegelijkertijd weet Schreuder ook hoe Ajaxsupporters zijn. Bij een 5-0 overwinning tegen een degradatiekandidaat loopt men in Amsterdam weer met de borst vooruit. Men is niet zo van het terugkijken daar. En van der Sar heeft ook een heel personeelsbestand te managen. Als een (on)veilige werkvloer een thema is, dan past enige mildheid wellicht ook wel. Bij Ajax verlangen we topprestaties, maar als het even wat minder gaat, dan zijn we er voor elkaar, en gaat je kop er niet meteen af. Op de suggestie of Ajax Schreuder niet veel meer had moeten dekken, ging hij ook prima in.
Soms kreeg Van der Sar zelfs een beetje zelfvertrouwen. Als het ging om Sneijder die heel goede spelers had aanbevolen: “Als hij het echt serieus nam had hij moeten aanschuiven bij de directietafel, en niet tussen neus en lippen door bij een oefenwedstrijdje”, was hij messcherp. Of over Keje – ik zit aan tafel wanneer het slecht gaat met Ajax- Molenaar, was van der Sar soeverein.
Ook was van der Sar kritisch op zichzelf, hij geeft zichzelf geen voldoende over de afgelopen periode. Daarmee wekt hij sympathie op en wint hij aan geloofwaardigheid.
Kritische noten
Ging dan alles goed? Nee. Het kon niet anders of het gesprek kwam op de situatie Overmars en onveilige werksfeer. Van der Sar kreeg de vraag: “Ben je verrast door het onderzoek?”. Daarop antwoordde hij: “Nee”. Wytze probeerde hem nog op weg te helpen met vragen als: “wist je er al van of was het gewoon niet zo ernstig?”. Vaagheid bleef. Niet de meest empathische reactie die mogelijk was. Iets meer erkenning over de werksfeer in algemene zin had best wel gekund.
Echt onzin – Lasseiz Faire
Van der Sar vond ook echt dingen onzin. Vooral zaken die opgeschreven waren door het Algemeen Dagblad. Dat krijgt hij onherroepelijk een keer terug. Het AD baseert zich op bronnen en was nu niet in de gelegenheid om door te vragen. Als je echt zelfverzekerd bent als woordvoerder dan spreek je alle media en reken je direct overal mee af. Nu blijft er te veel boven zijn hoofd zweven dat na het eerstvolgende gelijke spel onherroepelijk op hem afgevuurd wordt. Iets wat hij ook onzin vindt, is de aanklacht over zijn zichtbaarheid. Strikt genomen heeft hij daar natuurlijk gelijk in. Dat beschrijf ik ook in dit blog. Maar dat is niet hoe de wereld in elkaar zit. De buitenwereld ziet jou, Edwin van der Sar, als de grote baas. Van der Sar, straalt naar buiten toch een beetje de Laissez Faire leider uit. Een managementstijl die aardig werkt als het allemaal goed gaat Als de hut in de fik staat, verwacht je een meer strakke houding. Aan tafel zitten is zijn hobby ook niet.
Hoop voor de toekomst
Het meest hoopgevende vond ik het meest pijnlijke van zijn optreden. En andersom. Van der Sar reflecteerde op zijn mediaoptredens op de avond van het ontslag van Alfred Schreuder. En hij vertelde wat wij allemaal zagen. De interviews voor de camera bij de NOS en ESPN waren best ok. Heldere boodschap. Hij stond er. Niet zo veel mis mee. Het ging mis, tijdens de persconferentie. Van der Sar zei: “Ik had dat anders moeten insteken, meer mijn eigen verhaal moeten vertellen”. En dat, waarde directeur, is éxact de crux. Laat de boel niet op z’n beloop. Pak de leiding. De communicatieadviseurs die je helpen zijn dienend, helpen je op weg. Maar dat verhaal, is niet van hen, maar van jou.
Helpen door weg te blijven
Het meest ergerlijke tijdens de uitzending werd veroorzaakt door een van mijn jeugdhelden: Ruud Gullit. Gullit zei dat van der Sar niet zo streng voor zichzelf moest zijn. Dat die onvoldoende echt niet terecht was. Dat hij toch echt wel een zeven verdiende. Dat was potsierlijk, en niet zo’n beetje ook. Van der Sar is een volwassen man, die zulke steun aan tafel helemaal niet nodig heeft. Een beetje relativering over de moeilijkheidsgraad is prima. Maar de opzichtige hulp uit de voetbalkleedkamer was gênant.
